اولین گام در ترخیص کالا از زمان ورود وسیله حمل به گمرک شروع و تا زمان اظهار کالا توسط صاحب آن ادامه می یابد. مراحل این بخش عبارت اند از:
با ورود وسیله حمل به گمرک، حمل کننده موظف است اطلاعات کاملی از کالای وارداتی خود را به گمرک گزارش نماید. این کار توسط سند مانیفست انجام می پذیرد. مانیفست یا اظهارنامه اجمالی سندی است که به موجب آن شرکت حمل و نقل بین المللی فهرست کلی کالاهای وارداتی که باید تخلیه و یا بارگیری شود را هنگام واردات کالا و یا خروج وسیله حمل به کشور اعلام می نماید تا گمرک و مرجع تحویل گیرنده در جریان کالایی که قرار است در گمرک تخلیه و بارگیری شود قرار گیرد. شرکت های حمل و نقل موظف اند هنگام ورود وسیله حمل بین المللی به قلمرو گمرکی ، دو نسخه اظهارنامه اجمالی یا مانیفست کالا را تنظیم و به گمرک و مرجع تحویل گیرنده کالا تسلیم نماید. پس از ارائه مانیفست کالاها با نظارت گمرک در انبارهای مشخص شده تخلیه می گردد.
با تخلیه کالا از وسیله حمل بین المللی کالا باید در انبار های گمرکی تخلیه گردد. منظور از انبارهای گمرکی اماکنی است که برای نگهداری کالاهای وارداتی و صادراتی تاسیس و توسط مراجع تحویل گیرنده کالا اداره می شوند. این انبارهای گمرک می توانند مسقف، غیر مسقف و محوطه باشند. مدت مجاز نگهداری کالا در انبارهای گمرکی از تاریخ تحویل کالا سه ماه می باشد اما در صورت تقاضای کتبی صاحب کالا یا شرکت حمل بین المللی و وجود علل موجه این مدت به تشخیص گمرک و با پرداخت هزینه انبارداری حداکثر تا دو ماه قابل تمدید است. درصورتی که ظرف مدت مقرر صاحب کالا نتواند تشریفات گمرکی و ترخیص کالا را انجام دهد کالا مشمول مقررات متروکه می گردد. همچنین کالاهایی که ظرف مدت یک ماه برای آن سند ترخیص یا فروش صادر گردیده از انبار خارج نشود مشمول قانون و مقررات متروکه می شود.
اطلاع شرکت حمل و نقل بین المللی به خریدار
شرکت های حمل و نقل بین المللی در کشورهای مختلف دارای نمایندگی می باشند و زمانی که کالا را به انبار انتقال دهند به خریدار یا شخصی که در بارنامه تعیین شده اطلاع می دهند که محموله به گمرک رسیده است تا خریدار برای انجام امور ترخیص کالا به گمرک مراجعه نماید.
پرداخت هزینه های THC و دریافت ترخیصیه
هزینه ( THC) یا (Terminal Handling Charges) توسط خریدار به نماینده حمل کننده پرداخت می شود که مقدار آن بستگی به نوع کالا، صادراتی یا وارداتی بودن، اندازه بار و … دارد که توسط سازمان بنادر و دریانوردی ایران تعیین می گردد. این هزینه ها در رابطه با انجام امور بندری همچون تخلیه و بارگیری و عملیات جا به جایی بندری می باشد. البته این هزینه نباید با هزینه حمل کالا اشتباه گرفته شود و کسی که هزینه حمل کالا را پرداخت کرده است الزاما نباید هزینه THC را نیز بپردازد. در صورت پرداخت این هزینه ها، شرکت حمل اقدام به صدور ترخیصیه می نماید. ترخیصیه سندی است که شرکت حمل و نقل ( فورواردر ) پس از احراز هویت و تسویه حساب، بلامانع بودن انجام تشریفات گمرکی توسط گیرنده کالا را به گمرک اعلام می کنند.
با انجام این مراحل بخش اول فرایند ترخیص کالا انجام می شود که به صورت خلاصه این مراحل در تصویر زیر نشان داده شده است.