نظریه برتری نسبی مبتنی بر این اصل است که هر کشور یا گروه و اقتصاد باید به تولید آن کالاهائی مبادرت ورزد که درتولید آن ازبرتری برخوردار است، زیرا کالا را به بهای ارزانتری نسبت به سایر کشورها یا افراد و گروهها عرضه می کند. نظریه برتری نسبی که توسط “ریکاردو” اقتصاددان مشهور انگلیسی، بیان شد، سالهاست که دیدگاه نظری حاکم بر تجارت بین المللی را شامل می شود.
در دنیای اقتصادی امروز تغییرات وتحولات تکنولوژی به اندازه ای سریع وچشمگیر است که هیچ کشوری به تنهائی قادر به تولید همه چیز برای خود نیست وتوسعه و رفاه بدون همیاری و بهره گیری وداد و ستد با دیگران اتفاق نخواهد افتاد. اقتصاددانان کلاسیک و نئوکلاسیک، بالا رفتن رقابت، نوآوری، بالا بردن کیفیت کالا وتحرک اقتصادی درکشورهای در حال توسعه را تا حد زیادی ناشی از تجارت خارجی و روابط اقتصادی این کشورها می دانند.
صادرات و واردات در تجارت بین الملل از مفاهیم اصلی هستند و از اهمیت بالایی برخوردارند، زیرا این دو متغیر، راه های ارتباط اقتصادی کشور با جهان خارج را تشکیل می دهند. بنابراین، تجارت (صادرات و واردات) ازجمله مهمترین پارامترها در بخش خارجی اقتصاد محسوب گردیده و به صورت مبنایی برای سیاستگذاری در این بخش مدنظر قرار دارد و به عنوان یکی از ابزارهای سیاستی در بعد خارجی اقتصاد در غالب راهبرد ها و برنامه های توسعه قرار دارد.
· صادرات
صادرات به معنی انتقال دادن و جا به جایی کالا و خدمات خاص از یک کشور به کشور دیگر است که اغلب، از طریق مسیرهای رسمی و گمرکی انجام می شود. در این حالت ، فروشنده کالا به عنوان صادر کننده و خریدار با عنوان وارد کننده شناخته می شود. نکته قابل ذکر این است که در فرایند صادرات، کالا یا خدمات به خارج از مرزهای کشور مبدا و تولید کننده هدایت می شود. از جمله مزیت های صادرات این است که موقعیت رقابتی شرکت ها را حفظ کرده ، هزینه های تولید را کاهش می دهد، موجب رشد اقتصادی شده و در صورت رکود، بازار محصول را حفظ می کند.
· واردات
واردات به کالاهایی که در کشور یا کشورهایی ساخته یا فراهم شده و از راه تجاری به یک کشور دیگر وارد گردد، واردات گفته میشود. معمولاً چون تهیه ی پارهای کالا برای برخی کشورها امکانپذیر نبوده یا از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نمیباشد، لذا آنان با استفاده از کالاهای وارداتی نیازمندیهای خود را تأمین میکنند. شرایط جوی و وضع آب و هوا از جمله عوامل تعیینکننده ضرورت و میزان واردات است. مسئله تخصص، کارگر و قابلیت زمین نیز از جمله عوامل مؤثر در میزانواردات است. غالب کشورها در برابر واردات، کالاهایی را که در داخل تهیه میکنند به کشورهای دیگر نیز صادر مینمایند، و سعی میکنند تا میان واردات و صادراتحداقل، تعادل مناسبی برقرار باشد.