سیستم ترانزیت TIR به فاصله کمی بعد از جنگ جهانی دوم به وسیله دست اندرکاران حمل و نقل جاده‌ای چند کشور اروپایی ایجاد گردید.
توفیق طرح محدود یاد شده منجر به مذاکره تحت نظر کمیسیون اقتصادی اروپایی سازمان ملل (UNECE) برای انعقاد کنوانسیون در پانزدهم ژانویه 1959 توسط کمیته حمل و نقل زمینی UNECE ، تحت عنوان ((کمیسیون گمرکی حمل و نقل بین‌المللی کالا در جاده تحت پوشش کارنه تیر)) در ژنو شده است.
کنوانسیون مذکور پانزده سال بعد و پس از دوبار اصلاح، در سال 1975 جای خود را به کنوانسیون گمرکی حمل و نقل بین‌المللی کالا تحت پوشش کارنه تیر (کنوانسیون تیر 75) به منظور افزایش کارآمدی سیستم و کاهش پیچیدگی های آن و در عین حال ایجاد ایمنی گمرکی بیشتر داده شد.
برای تردد و ورود موقت کامیونها نیازبه استفاده کارنه دوپاساژ Carnet de passage و یا تریپتیک Triptyque بود.
با امضای این کنوانسیون دیگرنیازی برای ارائه تضمینات درقبال حقوق و عوارض گمرکی کالا و یا کنترل های خاص گمرکی نبود، ضمن اینکه ضرورت کارنه دوپاساژ هم برداشته شد.
البته این عبور بدون بازرسی نیاز به اقدامات تعیین شده از قبل به شرح زیر دارد:
- پلمب وسیله نقلیه حامل کالا در گمرک مبدأ
- اجرای دستورالعمل حفاظتی برای انواع محفظه و یا کانتینر، به منظور جلوگیری از هرگونه قاچاق
- تامین پوشش هرگونه ریسکی در حقوق و عوارض گمرکی در طول سفر توسط موسسه ضامن
اهداف و فواید سیستم تیر
- هر گونه اقدامات و کنترل توسط گمــرک مبدا مورد قبــول گمرک کشور ترانزیت و مقصد نیز می‌باشد. این یکنواختی باعث می‌گردد که عملیات به سهولت انجام و از اتلاف وقت و سرمایه جلوگیری بعمل آید.
- امکانات بهتر برای حمل ونقل و تجارت
- کاهش هزینه‌های جاده‌ای و همینطور کاهش تاخیر درعملیات سیستم ترانزیت تیر.
- امکانات حرکت کالا طبق روش‌های یک شکل و استاندارد شده در کنترل و نظارت.
- کنترل و نظارت گمرکی مشابه تحت مفاد کنوانسیون تیر
- ارتقا و توسعه حمل و نقل بین‌المللی جاده‌ای وهمینطورتجارت بین‌الملل
- برای صنعت حمل ونقل
- کالا با حداقل دخالت مقامات ذیصلاح درمرزها عبور می‌کند.
- کاهش در تاخیر و هزینه ترانزیت کالا
- اسناد ساده و استاندارد شده
- نیاز به ارائه تضمینات گمرکی درمرزهای ورودی برای گمرک
- حقوق وعوارض گمرکی تا سقف 50,000دلار در سیستم تیر تضمین شده.
- فقط شرکت‌های حمل و نقل واجد شرایط مجاز به استفاده از سیستم تیر می‌باشد که این کار سبب افزایش امنیت سیستم می‌شود.
- نیاز کنترل فیزیکی کالا در مسیر ترانزیت کاهش می‌یابد.
- ارائه امکانات بهتر جهت کنترل اسناد و مدارک توسط گمرک.
دفترچه تیر (کارنه تیر)
طبق مفاد مندرج در کنوانسیون تیر بعنوان یک سند گمرکی، ترانزیت و مالی تعریف گردیده است.
کارنه تیر یک واژه فرانسوی معادل Transport International Road است. این سند برای حمل و نقل کالا از طریق جاده ای مورد استفاده قرار می گیرد.
طبق مقررات جدید که از جولای 2016 به تصویب اعضا رسیده کارنه تیرهای 6 و 14 برگی چاپ و دارای اعتبار 75 روزه و از ضمانت 100،000 یورویی برای هر جلد برخوردار است.
کارنه تیر قابل تمدید نمی باشد و دارنده موظف است پس از پایان اعتبار آن، حداکثر ظرف 10 روز کارنه تیر را به موسسه صادرکننده خود عودت دهد.