اظهارنامه گمرکی توسط سازمان جهانی گمرک(World Customs Organization) بدین شرح تعریف شده است : «اظهارنامه گمرکی عبارت است از هر گونه اظهاریا عملی به هر شکل که مورد قبول یا تحویل گمرک باشد و اطلاعات یا جزئیات مورد نیاز گمرک را ارائه دهد.»
خروج کالا از اماکن گمرکی مستلزم انجام تشریفات گمرکی است. تشریفات گمرکی کالای ورودی در اولین گمرک مجاز انجام می شود.
تشریفات گمرکی منوط به اظهار کالا با تسلیم اظهارنامه به شکل و تعداد نسخی که گمرک ایران تعیین می نماید توسط صاحب کالا یا نماینده قانونی وی انجام می شود. گمرک ایران مجاز است شکل، نحوه تنظیم اظهارنامه و تشریفات اظهار و ترخیص کالا را برحسب ضرورت تغییر دهد. صاحب کالا مـسؤولیت صحت مندرجاتاظهارنامه و اسناد تسلیمی به گمرک را برعهده دارد.
به هنگام واردات و یا صادرات، در کلیه کشورهای دنیا مرسوم است که ابتدا صاحب کالا اقدام به اظهار کالا در گمرک می‌کند، سپس گمرک به بررسی اظهارنامه، رسیدگی می‌کند و اگر اظهارات صحیح باشد و مشکلی از نظر ماهیت و تعداد و ارزش کالا برخورد نشود، مجوز ترخیص کالا شما از طریق مسیر های گمرکی تعیین و سپس به درب خروج و مجوز بارگیری صادر می شود.
وجود مغایرت در اظهارنامه